KAPİTALİZM NEDİR?

Kapitalizm…

Kapitalizm, her geçen yıl çok daha fazla destekçisini kaybetmeye devam etse de hala pek çok ülkede bu sistem geçerliliğini koruyor. Öyle görülüyor ki, sistem yine de kendi kendini formatlayarak devam ediyor.

Kapitalizm nedir? ( Anamalcılık)

Kapitalizm kelimesi şu an yaşadığımız sosyal sistemi ifade etmek için kullanılır. Kapitalizm şu an dünyanın bütün ülkelerinde geçerli olan sistemdir. Bu sistemde, ürünleri üretme ve dağıtma yolu ufak bir azınlığa aittir. Bu gruba kapitalist sınıf denir.

Hayallerinizi, ideallerinizi para karşılığında satın alabileceğiniz veya alınabileceği, her şeyin değerinin parayla ölçülebildiği, yaşamınızı sürdürebilmek için gerekli tüm koşulları yalnızca parayla sağlayabildiğiniz ekonomik sisteme kapitalizm denir. Kapitalizm, bir ekonomik sistemin ifadesidir. Kapitalizm ekonomik sisteminde üretim malları özel kişilerin mülkiyetindedir ve bu sistemde üretim maksimum kar sağlayabilmek adına yapılır. Başka bir deyişle; özel mülkiyet, insan ve doğa tarafından yaratılan sermayenin özel kar için kullanılmasıyla belirlenen ekonomik sisteme kapitalizm diyoruz.

Kapitalizme göre; toplumda iki sınıf bulunmaktadır: Yönetenler ve yönetilenler. Üretim araçlarının birçoğu, yöneten sınıfın elindedir ve işletilmesi de yine yöneticilere aittir.

Yönetici sınıf, oyunu belirlenen kurallara göre değil, kendi çıkarlarına göre oynar. Zaten tüm kuralları da kendi çıkarına göre belirler. Kapitalizmin temel kuralı da budur: en yüksek çıkarı elde etmek. Bu nedenle de üretim araçlarını elinde bulunduran sınıf, yani günümüzde bakacak olursak patronlar, müdürler ve iş yeri sahipleri, kendi çıkarlarını maksimum seviyeye çıkarmak için en az maliyetle en fazla karı elde etmek ister. Kapitalizme göre bu oldukça doğaldır çünkü kar maksimizasyonu, ulaşılması gereken asıl hedeftir. Üstelik kapitalist görüşe göre, tüketici de en düşük harcamayla en yüksek karı elde etmek ister. En sonunda ise üretici, tüketici, tasarruf sahibi ve devletin çıkarları, birbirini dengeler ve ideal seviyeye kavuşulur.

Kapitalizme göre; ortada büyük bir pasta bulunuyor. Pastayı yemek isterseniz buyurun, özgürsünüz. İstediğiniz kadar yiyebilirsiniz. Ancak unutmayın, pastadan ne kadar yerseniz, diğerlerinin payı o kadar düşecektir. Çünkü pastanın boyutu bellidir ve maalesef ki herkes zengin olamayacaktır. Bu nedenle, birlikte pasta yediğiniz insanlarla aranızda bir rekabet oluşacaktır. Herkes birbirinin açığını arayacak ve daha fazla yiyebilmek için can atacaktır. Buradan da anlaşılabileceği gibi kapitalizmde, zenginler ve fakirler hep baki kalacak ve aralarındaki savaş hiç bitmeyecektir. Verimlilik üzerine yönelen kapitalizm, hep daha fazlasını istediği için sürekli gelişme ortamı yaratacak ancak adalet kavramını hiçe saydığı için de tepki çekmeye devam edecektir.

Peki, üretici ve tüketiciler arasındaki hikayede, ‘devlet’ nerede bulunuyor. Klasik iktisatçılara göre kapitalizmde, sistemin dengesini bozacak ya da zarar verecek müdahale ve düzenlemeler olmamalıdır. Ekonomide dengeden sapmalar olsa da kendiliğinden geçeceğini öne sürmüşlerdir. Kısaca kapitalizm, ekonomiye yapılacak herhangi bir müdahaleyi dengeyi bozmak olarak gördüğü için devletin atacağı her adıma, düzenleme dahi olsa karşı çıkacaktır. Devletin görevi; piyasa işleyişinin düzgün gitmesini sağlamak ve olası sorunları önlemektir. Çünkü müdahale olmadığında, sistem zaten dengededir. Yani üretim araçlarını elinde bulunduran az sayıdaki yönetici sınıf, devletin müdahalesi söz konusu olmadan, ister çatalla ister eliyle isterse de hile hurdayla pastayı yiyebilir. Artık çıkarlar, değer yargılarını da ezip geçmiştir.

Kapitalizm Tarihi

Kapitalist sistem, feodal sistemin yıkılmasıyla başlar. Feodalizmin yıkılmasının ardından kapitalizm ortaya çıkmıştır. Daha iyi anlaşılabilmesi için burada feodal sistemi de hatırlamak gerektiğini düşünüyorum.

Hatırlayacak olursanız, feodal sistem de ekonomik anlamda halk, toprakları ellerinde tutan, toprağın sahibi olan soylulara bağlıydı. Feodal sistemde soylunun toprağında üretim yapan halk, kendisine gerektiği kadarını alıp, geri kalanını soyluya vermekle yükümlüydü. Feodal sistemde bir anlamda güç ya da zenginlik tamamen topraktı. 15. yüzyıla gelindiğinde ticaretin gelişmesiyle para hem işlevini hemde önemini büyük ölçüde artırmıştır. Ticaretin gelişmesiyle yıkılmaya başlayan feodal sistem; emeğin satın alınması ve kiralanmasını ortaya çıkarmış, para ve ticaret kapitalist sistemin başlangıcı olmuştur. O halde diyebiliriz ki, artık güç ve zenginliğin ölçütü toprak değil para ve servettir. Feodal sistemin yıkılmasının ardından İngiltere başta olmak üzere kapitalizm tüm Avrupa’ya, Avrupa’dan da dünyaya yayılmıştır.

Kapitalist Sistemin 5 Temel İlkesi

Kapitalizmi daha iyi anlayabilmek için bu sistemin dayanağı olan temel ilkelerini, özelliklerini bilmemiz gerekiyor çünkü kapitalist sistemi savunanlar birazdan aşağıda yazacağım ilkelerin var olmasını zorunlu görmüşlerdir.

1. Özel Mülkiyet Hakkı

Kapitalizmde her şeyden önce tüm bireyler sınırsız mülkiyet edinimi hakkına sahip olduğu gibi aynı zamanda da istediği her konuda sözleşme yapabilme özgürlüğüne sahip olur. Bu açıdan baktığımızda kapitalizmde bireyler özel mülkiyet hakkının yanı sıra sözleşme serbestliğine de sahiptir. Kapitalist sistemde sınırsız mülkiyet hakkı hem tüketim malları hemde üretim araçlarını kapsamaktadır. Bu sistemde çalışan tüm bireyler emeğinin ürünlerini koruma ve istediği gibi tasarruf etme hakkına sahiptir. Kapitalist sistemlerde bireyler mallarını ve emeklerini toplum yararına ters düşmeyecek şekilde istedikleri gibi kullanabilirler. Aynı zamanda hiç bir birey çalışmaya veya çalıştığı sırada istemediği işleri yaptırılmaya zorlanamaz. Kapitalizmin dayandığı en önemli kurumun özel mülkiyet kurumu olduğunu bir kez daha belirtmekte fayda görüyorum. Alt başlıkta nedenini açıklayacağım.

2. Veraset Kurumu

Kapitalizmin dayandığı bir diğer önemli ilke veraset kurumudur. Veraset kurumu da özel mülkiyetin ayrılmaz bir parçası olduğundan dolayı sistem için önemli ve bağlayıcı bir koşuldur. Kapitalist sistemde bireyler, sahip oldukları servetlerini istedikleri diğer bireylere özellikle de kendi soylarından gelenlere intikal ettirebilme özgürlüğü ve hakkına sahiptir.

3. Çalışma Özgürlüğü ve Özel Girişimler

Kapitalist sistemde girişimci, riski kendine ait olmak üzere sermayeyi ve doğal kaynakları istediği üretim sektöründe istediği miktarda ve istediği şekilde kullanabilme özgürlüğüne sahiptir. Kapitalizmde, serbest girişim ve kar isteği özel kişilere bırakılmıştır. Girişim ve çalışma özgürlüğü kapitalizmde temel bir ilkedir.

4. Kapitalist Sistemde Piyasa Mekanizması

Kapitalizmde, tüm ekonomik sorunların çözümü fiyat mekanizmasıyla çözülmektedir. Kapitalist düşünceye göre; piyasa mekanizmasının sağlıklı bir şekilde işlemesiyle fiyatlar sistemi her sorunu çözecektir. Böylece piyasada devletin müdahalesine gerek kalmayacaktır. Hatta ekonomilerdeki tam istihdam sorunu da piyasa mekanizmasının iyi işlemesi halinde kendiliğinden çözülebilecektir. Kapitalizmin en büyük sorunlarından biri olan gelir dağılımı dengesi de kapitalist düşünceye göre piyasa mekanizmasıyla kendiliğinden düzelecektir. En azından bu düşünceye göre düzelmesi gerekiyor.

5. Rekabet

Kapitalizmin temel ilkelerinden bir diğeri de rekabet kurumudur. Birden fazla kişinin aynı amaca ulaşabilmek için aralarında yaptıkları yarışa rekabet adını veriyoruz. Bu açıdan baktığımızda kapitalist sistemde; alıcı ve satıcıların arz ve talep ettikleri fiyatlar piyasada rekabet koşulları içinde oluşmaktadır. Böylece mal ve hizmetler rekabet sayesinde normal fiyatları oluşturmaktadır.

Örneklemeler…

Diyelim ki arkadaşınızla buluşmak için dışarı çıkacaksınız. Kapitalizm ile daha bu noktada hemen karşılaşırsınız. Çok beğendiğiniz ancak pahalı diye yanından bile geçemediğiniz elbiseyi, mağazanın 3 al 2 öde kampanyası sayesinde satın aldınız. Ama bu elbiseyle uyumlu ayakkabılarınız da olması gerekiyor, değil mi? Ayakkabınızı da aldınız ve sıra süslenmeye geldi. Aksesuarlar ve çanta da tamam. Saçlarınıza jöle sürüp, en ünlü markanın parfümünü de üzerinize boşalttıktan sonra çıkmaya hazırsınız. Kapitalist sistem içerisinde ilk adımlarınızı attınız. Yolda yürürken birbirinden güzel kafelerin ve çay bahçelerinin önünden geçtiniz. Her birinin önünde, müşterileri güneşten korumak için bulunan şemsiyeleri görüyor musunuz? Peki, şemsiyelerin üzerindeki birbiriyle yarışan dondurma veya gazlı içecek firmalarının logolarını?

Elinde 20 tane şeffaf şemsiyeli bir adam, ‘yağmurda ıslanma, tanesi 5 lira’ diye bağırıyor. Mecburen satın aldınız ve belki bir daha kullanamayacağınız o kötü şemsiyeyle yağmurdan korunmaya çalıştınız. O sırada da ‘üşümemek ve ıslanmamak için bir araba mı alsam’ diye içinizden geçirdiniz.

Döndüğünüzde ise bilgisayarınızı açıp internetten araba fiyatlarını araştırdınız. İşte sizin de gördüğünüz gibi, arkadaşınızla buluşmak için dışarı çıktınız ama arabaya ihtiyacınız olduğuna inanarak eve döndünüz. Yani, para ile alakalı hiçbir iş yapmazken para gerektiren bir hayale daldınız.

Kısaca kapitalizm ne demek, hayatınızın akışında nasıl gelişiyor, bunu da görmüş oldunuz. Yani kapitalizm eşittir, sömürü…

canemregündem.com